Hareket analizi ve terapisini geliştirmeye yönelik okuma materyalleri

Spora geri dönme konusunda karar verme süreci

Bir yaralanmadan sonra spora dönme kararı hastanın klinik durumunu, ruhsal durumunu ve kısa ve uzun vadeli spor hedeflerini dikkate almalıdır. Böyle bir karar verirken, her zaman sporcunun sağlığı ile sahadaki etkinliği arasında bir denge bulmaya çalışırsınız. Ne yazık ki, bu her zaman risklerle doludur. Çok erken dönmek sporcunun sağlığı için olumsuz sonuçlar doğurabilir (örneğin yeniden sakatlanma), çok temkinli olmak ve dönüş kararını geciktirmek sporcuyu önemli müsabakalardan uzaklaştırabilir ve takımdaki pozisyonunu kaybetmesine neden olabilir. Spora dönüş kararı genellikle birkaç kişinin görüşüyle desteklenir. Tıp doktoru ve fizyoterapist önemli bir söz sahibidir, ancak psikolog, antrenör ve sporcunun yakın çevresinin görüşleri de önemlidir. Ancak son kararı verecek olan sporcunun kendisidir. Bu noktada, yaralanmanın doğası ve sonuçları hakkında eğitim çok önemlidir, çünkü araştırmalar sporcuların genellikle uzun vadeli sağlık prognozunu ihmal ettiklerini ve kısa vadeli sportif başarı için mümkün olan en kısa sürede oyuna dönmeye karar verdiklerini göstermektedir. Sporcular için risk azaltıcı bir faktör mevcut olduğunda oyuna çok erken dönme kararı almak genellikle kolaydır.

Bu, aktivite süresince bir dengeleyici takmak ya da %100’den daha az aktif olmak, muhtemelen ağrıyana kadar oynamak için bir ipucu olabilir, “sahadan her an çıkabilirsiniz, yerinize biri gelecektir”. Sporcunun refahı göz önünde bulundurularak, spora dönüş kararının daha bilinçli bir şekilde, kapsamlı bir sağlık ve risk analizine dayalı olarak verilmesi arzu edilir. StaRRT gibi normatif araçlar bu konuda yardımcı olabilir.

Risk ve Risk Toleransının Stratejik Değerlendirmesi (StARRT) stratejisi, bir kas-iskelet sistemi yaralanmasından sonra spora dönüş kararını kolaylaştırmak için oluşturulmuştur. StaRRT’nin oluşturulmasındaki başlangıç noktası, Creighton ve arkadaşları tarafından 2010 yılında yayınlanan spora dönüş karar verme modeliydi. Bu modelde, karar süreci üç grup faktörün analizine dayanıyordu: tıbbi faktörler, spora dönüşle ilişkili riski değiştirebilecek spor faktörleri ve spora dönüş kararını değiştiren faktörler. StaRRT’de soruna bakış açısı biraz değişmiştir. StaRRT değerlendirmesi, spora dönüş kararının, bu dönüşle ilişkili riskin değerlendirilmesine ve bunun risk toleransı ile karşılaştırılmasına dayanması gerektiğini varsayar. Risk değerlendirmesi risk toleransından yüksekse, spora dönüşün ertelenmesine karar verilmelidir. StaRRT modeline göre değerlendirmenin ilk aşamasında, mevcut bilgilerden sporcunun vücuduna hasar görmeden önce ne kadar yük uygulanabileceği tahmin edilir. Bir spor yaralanmasında hasar gören doku, iyileşme için en uygun koşullara sahip olmalıdır. Doku üzerindeki herhangi bir stres iyileşme sürecine müdahale edebilir.

Bu nedenle, StaRRT modelindeki bir sonraki adım, planlanan spor faaliyetinin stresinin yeniden yaralanma riskini nasıl etkileyebileceğini değerlendirmektir. Spora dönüş karar sürecinin bu aşamasında sporcunun psikolojik hazırlığı da dikkate alınır. Spora dönüş kararının son ve üçüncü adımında, kabul edilebilir risk eşiği belirlenmelidir. Bu kolay bir iş değildir, çünkü risk kabul eşiği oldukça özneldir ve büyük ölçüde sporcunun kişilik özelliklerine ve sporcuyu çevreleyen topluma rehberlik eden değerlere bağlıdır. Örneğin, tıbbi bir bakış açısıyla, yeniden sakatlanma riski %10’dan fazla değilse spora geri dönmenin faydalı olacağı belirlenebilir. Ancak bir sporcunun Olimpiyatlarda yarışmama vizyonu varsa ve bu nedenle depresyon riski altındaysa, kabul edilebilir yeniden sakatlanma riski %15’e hatta %20’ye yükseltilebilir. Risk değerlendirmesi ve risk tolerans stratejisinin yapısı aşağıdaki Şekil 1’de gösterilmektedir.

Şekil 1. Risk ve Risk Toleransının Stratejik Değerlendirmesi çerçevesi, Shrier, I. (2015)’den alınmıştır. Oyuna dönüş kararı için Risk ve Risk Toleransının Stratejik Değerlendirmesi (StARRT) çerçevesi. British journal of sports medicine, 49(20), 1311-1315. 

Ayrıca e-kılavuzda da mevcuttur: Saha içi rehabilitasyonun 4 ayağı